Reisverslag Nigeria | Back to Benin

Directeur-bestuurder Beatrice von Bormann en conservator Aude Christel Mgba reisden in de periode 5 t/m 12 november naar Nigeria ter voorbereiding op Back to Benin – Nieuwe Kunst, Eeuwenoud Erfgoed. Ze ontmoetten de betrokken kunstenaars, deden onderzoek naar de Benin Bronzen en namen deel aan de restitutieceremonie voor de plaquette die sinds 1937 onderdeel van De Fundatie Collectie was. Beatrice en Aude hebben deze reis vol bijzondere ontmoetingen vastgelegd in een reisverslag.

6 november
Vandaag hebben Beatrice en Aude de studio van Victor Ehikhamenor bezocht, een van de kunstenaars die onderdeel is van Back to Benin. Ze ontmoeten hem voor de tweede keer in zijn atelier. Hij heeft een indrukwekkende nieuwe reeks werken gemaakt, waaronder een aantal blauwe collages met spiegels. Al het materiaal is hergebruikt. Ook laat hij een reeks Benin bronzen zien die omgeven zijn door krijt, het materiaal waarmee bronsgieters al eeuwen werken.

_{Atelierbezoek Victor Ehikhamenor, Lagos}

Hij laat de werken voor de tentoonstelling zien: grote witte bladen papier waarop door middel van perforatie tekeningen zijn ontstaan, geïnspireerd door afbeeldingen op de geroofde Benin brons plaquettes. De transparantie ervan lijkt de zwaarte van de oorspronkelijke objecten tegen te spreken, maar tegelijk maakt het duidelijk dat het om de verhalen gaat die met de bronzen worden verteld en om de spirituele lading. Het levert mooie gesprekken op.

Victor is continu zijn artistieke praktijk aan het ontwikkelen. Naast tentoonstellingen in de VS, Europa en Nigeria, zorgt hij er door zijn organisatie Angels & Muse voor dat de volgende generatie kunstenaars een kans krijgt om werk te maken en te tonen. Volgende week opent zijn nieuwe sculpturenpark in Benin City.

In de middag brengen Beatrice en Aude een bezoek aan de collector’s preview van Art X, de jaarlijkse kunstbeurs van Lagos. “We kijken onze ogen uit op de kunstbeurs, aangetrokken door bijzondere kunstwerken en steeds weer in gesprek rakend met andere bezoekers. Het was de combinatie van de dialogen met de kunst, de mensen en de schoonheid van het geheel die het een onvergetelijke ervaring maakte.”

_{Phil Omodamwen, Benin City, foto: Blvck Avenue}

7 november
Beatrice en Aude zijn op bezoek in het atelier van Nigeriaanse illustrator en ontwerper Osaze Amadasun. “Na een lange rit door de miljoenenstad Lagos, rechts de oceaan, links huizen, kwamen we in zijn buurt aan. We worden vriendelijk begroet door de moeder van Osaze. “

Hij laat de werken zien die in de tentoonstelling komen. Mooie werken die overduidelijk verwijzen naar de beeldtraditie van de Benin bronzen. Ondanks dat zijn vader uit Benin kwam, moest Osazezich de beeldtraditie  en het erfgoed zelf eigen maken.

_{Atelier Osaze Amadasun, Lagos}

Daarna naar de wijk Ikoyi, een sjieke buurt met grote huizen.

Hier bevindt zich Kó art space, een van de oudste galerieën van Lagos, die zich toelegt op het promoten van moderne en hedendaagse kunst. Mooie tentoonstelling over de Osogbo art school, een kunstbeweging die in de jaren 1960 onder meer door de workshops van Ulli Beier, Susanna Wenger en Georgina Beier is ontstaan. Aan de muren van de galerie hangen mooie werken, o.a. van Nike Davies-Okundaye, Twins Seven-Seven en Jacob Afolabi.

’s Avonds staat een afspraak met Taiye Idahor op het programma, van wie meerdere kunstwerken in de tentoonstelling te zien zullen zijn. “Ze vertelt over haar residentie in London, en we spreken over klimaatverandering en de politiek die daarmee samenhangt, evenals, natuurlijk, over de tentoonstelling.”

10 november
Op 10 november 2025 tekenden in Benin City (Nigeria) een vertegenwoordiger van de National Commission of Museums and Monuments (NCMM) Dr. Babatunde Adebiyi, head of legal affairs en directeur-bestuurder van Museum de Fundatie Beatrice von Bormann een document waarmee het eigendom van een Benin brons uit de Fundatie Collectie, een plaquette met een afbeelding van een Moddervis, in het eigendom van de koninklijke familie van Benin overging.

Het was een bijzonder en ontroerend moment, het besef dat dit werk, dat hoogstwaarschijnlijk in 1897 met veel geweld door de Britten uit het toenmalige Koninkrijk Benin is gestolen, nu terugkeert naar wat nu Benin City in Nigeria is. Het document wordt ondertekend in het National Museum of Benin, omgeven door gerestitueerde Benin bronzen die in een tentoonstelling hier zijn samengebracht. Twee chiefs afgezanten van het koninklijk paleis zijn ook aanwezig.

Naast Beatrice en Aude, zijn ook Professor Kokunre Agbontaen-Eghafona en Godfrey Ekhator-Obogie, beide van de University of Benin, aanwezig. Dr. Adebiyi houdt een mooie toespraak waarin hij Museum de Fundatie uitvoerig bedankte. Beatrice houdt een korte toespraak waarin zij NCMM en de chiefs voor hun komst bedankte en aangaf hoe belangrijk het is dat dit object terugkeert waar het hoort, na sinds 1937 onderdeel te zijn geweest van onze collectie en in allerlei contexten getoond te zijn geweest.

“Hier vindt de plaquette zijn oorspronkelijke context terug, het zijn de geschiedenisboeken van het Edo volk en samen vertellen ze het verhaal van deze bijzondere cultuur. Daarom ben ik ontzettend blij dat dit werk terugkeert in het bezit van de koninklijke familie, voor wie het ooit is gemaakt.”

Dit moment kent een lange voorgeschiedenis. Al voordat Beatrice von Bormann directeur-bestuurder van Museum de Fundatie werd, is er door hoofd collecties Kristian Garssen onderzoek gedaan naar de bronzen plaquette uit Benin in de collectie. Vanaf januari 2023 kwam er nieuwe aandacht voor het herkomstonderzoek naar stukken uit de collectie uit koloniale tijden. Zo werd het herkomstonderzoek voortgezet, ook met behulp van externe experts, in het licht van een mogelijke restitutie. Tegelijk werd besloten om dit als aanleiding te nemen voor een tentoonstelling die niet alleen op de geschiedenis van deze plaquette en het herkomstonderzoek ingaat, maar ook het eeuwenoude en nog steeds springlevende erfgoed van Benin viert door tien hedendaagse makers uit te nodigen om nieuw werk te maken dat op de plaquette met de moddervis is geïnspireerd.

Nu is de cirkel rond – de bronzen plaquette is gerestitueerd, de tentoonstelling volop in voorbereiding en het onderzoek in co-creatie met wetenschappers en makers van Edo-achtergrond heeft ons de gelegenheid gegeven om dit verhaal op een unieke manier voor een publiek in Nederland en ver daarbuiten te vertellen.

_{M. Babatunde Adebiyi & Beatrice von Bormann, Benin City, foto: Blvck Avenue}

 

 

Plan je bezoek
Blijf op de hoogte