UMBILD - Jules van Hulst & Wieger Steenhuis

Met digitale technieken in de vorm van mediainstallaties scheppen Jules van Hulst en Wieger Steenhuis in Umbild een nieuwe wereld. Drie werken uit de Fundatie Collectie vormen het startpunt voor hun onderzoek naar hoe je met nieuwe technieken andere of extra betekennissen kunt meegeven aan bestaande, oude kunstwerken door representatie in te zetten. In een mastertraject vanuit makershuis VAKTOR hebben Van Hulst en Steenhuis een jaar lang met dit gegeven geëxperimenteerd. De drie werken uit de museumcollectie worden in dit project door hen opnieuw gepresenteerd, maar nu in de vorm van verschillende mediainstallaties. Het zijn werken van Vlaamse symbolisten: George Minne, James Ensor en Valerius de Saedeleer. De focus op het symbolisme is bewust: ook de symbolisten zochten naar diepere en nieuwe betekenissen en naar het openen van nieuwe werelden.

Umbild is het resultaat van een jaar lang onderzoeken en uitproberen. Van Hulst en Steenhuis presenteren een tentoonstelling als een ervaring. Ze bouwen met hedendaagse middelen aan een ander of dieper begrip van oudere kunstwerken. Het mengen van digitale technieken en kunst is een uitdaging; hoe doe je dit op zo’n manier dat er geen artistieke waarde verloren gaat? Kun je bestaande werken representeren zonder plagiaat te plegen?

De titel Umbild is een Duits woord, dat slaat op het veranderen of omvormen van een beeld. De titel staat daarmee symbool voor het experimentele karakter van deze tentoonstelling, waarin verschillende vormen door elkaar heen lopen. En waarin je soms bezoeker en soms deelnemer bent.

Voor de symbolisten is de dichtbundel Les Fleurs du Mal (De bloemen van het kwaad) uit 1857 van Charles Baudelaire een belangrijk uitgangspunt. Hierin drukt Baudelaire de dubbelheid van het menselijk bestaan uit: de negatieve, zware, melancholische kant (door Baudelaire spleen genoemd) tegenover het verlangen naar het perfecte (door Baudelaire ideaal genoemd). In de mediainstallaties van Van Hulst en Steenhuis komt deze tweestrijd ook telkens terug – hoe verenig je spleen en ideaal? Ook zij gebruiken zintuigen om diepere betekenissen over te brengen en laten vorm en inhoud samensmelten. In verschillende werken verkennen Van Hulst en Steenhuis in Umbild de (on-)mogelijkheden van het samenvoegen van digitale technieken en kunst. 

Jules van Hulst (Nijmegen, NL, 1984) is beeldend kunstenaar. Hij maakt video’s, performances, installaties en poëziefilm. Vanuit een diepgewortelde twijfel over zijn eigen bestaan behandelt Van Hulst vaak mystieke thema’s. Zijn op het eerste gezicht zeer ongeëngageerde werk kenmerkt zich door op een zachte manier te rommelen met wat natuurlijk of realistisch lijkt. Van Hulst diverse eigen mediaproducties worden van New York tot Zwolle getoond, voorheen binnen het Collectief 33?. Sinds 2018 zoekt hij in zijn werk vooral de verbinding op met poëzie. In het verlengde van de mediakunsten is Van Hulst actief als moderator van artist talks en als regisseur.

Wieger Steenhuis (Emmen, NL, 1982) is ontwerper en ontwikkelaar. Hij is gespecialiseerd in interactieve installaties en realtime computer graphics. Hij werkt als digitaal scenograaf en ontwikkelaar van gespecialiseerde software binnen de podiumkunsten. In zijn werk gebruikt hij technieken zoals 3D-modellering, game-engines en extended reality (XR), met een focus op het onderzoeken en toepassen van mixed reality binnen de gezamenlijke ervaring, in tegenstelling tot de solo-ervaring.
Steenhuis heeft bijgedragen aan diverse opera's, theatervoorstellingen en films, waaronder de installatie DANS DANS REVOLUTIE (Lisa Weeda, BrotherTill, 2024), die werd genomineerd voor een Gouden Kalf en die in 2025 de Ontwerpersprijs van het Nederlands Theater Festival heeft gewonnen.

George Minne, De geknielde van de fontein, 1898
George Minne houdt zich jarenlang bezig met het thema van de knielende, in zichzelf gekeerde jongen. Daarbij streeft hij naar maximale expressie met minimale middelen. De geknielde van de fontein is het eindpunt van zijn zoektocht naar een strakke lijnvoering en heldere vormgeving. De Vlaamse beeldhouwer streeft niet naar anatomische correctheid. De jongen lijkt uitgerekt en zijn hoofd en handen lijken te groot voor zijn iele lichaam. Het gebogen hoofd en de voor de borst gevouwen armen verlenen het beeld een mystiek en enigszins ascetisch karakter. De geknielde van de fontein is het bekendste beeld van Minne. Hij maakt varianten in gips, brons en marmer. In opdracht van een Duitse verzamelaar stelt hij bovendien een beeldengroep samen van vijf identieke geknielden op de rand van een cirkelvormig bassin. Een marmeren versie van deze Fontein der geknielden bevindt zich in het Museum Folkwang in Essen.

_{George Minne, De geknielde van de fontein, 1898}

James Ensor, Bibelots, 1935
Het werk van James Ensor is moeilijk in een hokje te stoppen; gemakshalve wordt zijn oeuvre vaak tot het symbolisme gerekend, maar hij wordt ook zowel de eerste Belgische impressionist, als de voorloper van de Belgische expressionisten genoemd. Zijn stilleven Bibelots is één van de kleinste werken uit de Fundatie Collectie. Ensor schildert in de voor hem kenmerkende lichte kleuren een verzameling waardeloze voorwerpen, die de ijdelheid van de mens benadrukken.

_{James Ensor - Bibelot, 1935}

Valerius de Saedeleer, Landschap in Wales, 1917
Samen met onder andere George Minne vestigt Valerius de Saedeleer zich van 1898 tot 1904 in het dorpje Sint-Martens-Latem aan de Leie. Met een aantal andere kunstenaars zoeken ze naar verstilling, rust en natuur, op het hoogtepunt van de industrialisatie. De Saedeleer laar zich sterk beïnvloeden door het werk van Pieter Bruegel de Oude (ca. 1525-1569). In combinatie met een diep verbonden gevoel voor de natuur schildert hij weidse, open en panoramische landschappen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vlucht De Saedeleer naar Wales. Daar ontstaat dit schilderij.

_{Valerius de Saedeleer - Landschap in Wales, 1917}

Blijf op de hoogte