Double Exposure

In de entreehal van gebouw X van Hogeschool Windesheim in Zwolle presenteert Museum de Fundatie onder de titel ‘DOUBLE EXPOSURE – BLACK & WHITE NEGATIVES’ vanaf 8 september een serie fotowerken van Herb Alfonso en Gerard Rouw. Speciaal voor deze dubbeltentoonstelling op locatie, in het kader van de FUNDATIEfusions, gingen de beide Zwolse fotografen een uniek experiment aan. De serie bestaat uit 22 werken, waarbij steeds twee opnames in zwart-wit, één van elke fotograaf, over elkaar heen zijn afgedrukt. De resultaten waren zodoende per definitie onvoorspelbaar. Daarmee is de tentoonstelling in de eerste plaats een ode aan het toeval. Gebouw X, een architectonisch icoon van de stad Zwolle dat in 2011 door de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) werd uitgeroepen tot gebouw van het jaar, vormt voor het museum een uitstekende plek om studenten, bezoekers en medewerkers laagdrempelig en ‘dicht bij huis’ met beeldende kunst in aanraking te brengen.

Hang naar avontuur, dat is wat Herb Alfonso (1981) en Gerard Rouw (1988) met elkaar gemeen hebben. Niet alleen in hun dagelijkse leven, ook in hun fotografie. Een foto tot in de puntjes regisseren en dan zo netjes mogelijk uitvoeren, doen ze nooit. In elke fase van het proces, van de keuze voor een onderwerp tot het afdrukken van het negatief of digitale bestand, laten zij bewust ruimte voor toevalligheden. “Een fotograaf weet eigenlijk nooit precies wat het eindresultaat van zijn werk zal zijn”, zegt Rouw. “Er zijn altijd dingen die je nu eenmaal niet volledig in de hand hebt. Als je die onzekerheid erkent en er niet tegenin gaat, vergroot je in feite je creatieve mogelijkheden. Sommige van mijn beste foto’s zijn min of meer toevallig ontstaan. Als kunstenaar moet je het toeval koesteren. Dat gegeven was het uitgangspunt voor het avontuur dat Herb en ik bij het maken van deze tentoonstelling zijn aangegaan.”

‘Double exposure’ is een term in de analoge fotografie die het afdrukken van twee negatieven over elkaar aanduidt. Meer dan bij een enkele afdruk laat een fotograaf met deze techniek veel aan het toeval over. Maar Alfonso en Rouw gingen nog een stap verder door foto’s van elkaar te combineren. Ze gebruikten daarvoor stapels ‘verloren beelden’ uit hun archieven. "We hebben als het ware roulette gespeeld met de negatieven”, leggen de fotografen uit. “Als we het gevoel hadden dat een bepaalde combinatie de afzonderlijke foto’s versterkte, dan was het prijs.” De letterlijk gelaagde, deels abstracte en deels figuratieve voorstellingen roepen de fotomontages uit de pioniersjaren van de kunstfotografie aan het begin van de vorige eeuw in herinnering. Ze weerspiegelen de experimenteerlust van de makers en hun gezamenlijke visie op fotografie en kunst in het algemeen. “Het zijn telkens twee verwante visies, gevat in één frame.”

De beelden doen een sterk beroep op de zin voor poëzie van de kijker. Verschillende werkelijkheden lopen door elkaar heen en gaan onverwachte verbindingen aan, die net als in een gedicht geen rationele betekenis hebben. De kijker moet dus zijn fantasie in werking zetten en zelf op zoek gaan naar duiding van de beelden. Mede door de vele tekstfragmenten laten de fotowerken zich nog het beste omschrijven als beeldgedichten, die steeds opnieuw bekeken kunnen worden en steeds weer nieuwe zienswijzen mogelijk maken. Omdat de uiteindelijke beelden grotendeels buiten de fotografen om tot stand zijn gekomen, geldt dat laatste trouwens ook voor Alfonso en Rouw. Voor hen is de tentoonstelling net zo verrassend als voor het publiek.

Dat de tentoonstelling plaatsvindt op Windesheim is volgens de fotografen toepasselijk. “Wat het resultaat zal worden van je ervaringen op school is ook niet bij voorbaat zeker”, zegt Alfonso. “Op school doe je allerlei indrukken op die je als het goed is pas later in het leven combineert tot iets zinsvols. Zo kun je onze serie zien als metafoor, ook in de bredere zin van de leerschool die het leven is.” Herb Alfonso nam al twee keer eerder deel aan een fusions-tentoonstelling in een school, in 2011 en 2014, beide keren op het Deltion College in Zwolle. In 2016 brak hij landelijk door met de documentaire over de Zwolse rapper Typhoon, getiteld ‘Typhoon, Blues & Blessings'. Zijn nieuwste project, ‘Plankton’, gaat over kunst als overlevingsmechanisme. Voor Gerard Rouw, afgestudeerd aan ArtEZ in Zwolle, is het de eerste keer dat hij meedoet aan een tentoonstelling van de Fundatie. Hij werd bekend met zijn concertfotografie en de publicatie van zijn double exposures in het boek Gup New Talents uit 2013. In 2014 trad hij op in het tv-programma ‘Fotostudio De Jong’ van de VPRO.

Blijf op de hoogte